Laatste update: Salderen
De salderingsregeling voor zonnepanelen staat onder druk. Wordt hij afgebouwd of blijft hij bestaan?
Update 19 november 2024
De Tweede Kamer heeft in november 2024 vóór gestemd voor het in één keer afschaffen van de salderingsregeling per 1 januari 2027.
Het wetsvoorstel gaat in december nog wel langs de Eerste Kamer. De coalitie heeft daar een minderheid (30 van de 75 zetels). Groen licht voor het stopzetten van het salderen is dus nog niet zeker.
Op deze pagina houden we je op de hoogte van alle ontwikkelingen.
Het ontstaan van de salderingsregeling uitgelegd
Wat is salderen?
Zonnepanelen waren begin 2000 nog duur en het rendement van zonnepanelen was nog niet echt bewezen. Een regeling vanuit de overheid moest de investering in zonnepanelen voor huishoudens financieel aantrekkelijk maken. Daarom is in 2004 de salderingsregeling ingevoerd. En met succes. Het aantal huishoudens met zonnepanelen is met name de afgelopen 10 jaar hard gegroeid.
De salderingsregeling
Met zonnepanelen wek je in de lente- en zomermaanden vaak (veel) meer eigen stroom op dan je nodig hebt. Helemaal tijdens de start van de salderingsregeling, toen airco’s, warmtepompen en elektrische auto’s nog niet gebruikelijk waren. In de wintermaanden haal je juist veel stroom van het net, omdat de opbrengsten van je zonnepanelen dan een stuk lager zijn.
De overheid besloot daarom dat je elke kWh die je op jaarbasis teruglevert mag aftrekken van de kWh’s die je afneemt van het net: salderen. Die verbruikte netstroom hoef je dus niet te betalen. Kortom: verbruik je op jaarbasis 2000 kWh en leveren je zonnepanelen 2000 kWh terug? Dan betaal je niets voor jouw stroomverbruik.
Daarbij geldt dat je niet meer zonnestroom mag salderen dan je op jaarbasis aan stroom afneemt.
Waarom zonnepanelen salderen een uitdaging is
Hoe werkt salderen
Salderen is ingewikkelder dan we denken
De salderingsregeling staat dus bekend als het één op één wegstrepen van opbrengst tegen verbruik. Zo eenvoudig is het alleen niet. De prijs van een kilowattuur stroom bestaat uit grofweg twee onderdelen:
- de kale inkoopprijs
- de energiebelasting
De salderingsregeling is een regeling vanuit de overheid en de overheid gaat alleen specifiek over de energiebelasting.
Bij de invoer van de salderingsregeling was de stroomprijs echter enorm stabiel: middag of avond, zomer of winter: een kilowattuur stroom kostte ongeveer hetzelfde. Het was dus geen probleem om huishoudens met zonnepanelen voor hun teruggeleverde zonnestroom hetzelfde bedrag te vergoeden als dat zij betaalden voor afgenomen netstroom. In de praktijk kwam het er op neer dat je de teruggeleverde zonnestroom één-op-één kon verrekenen met de stroom die je bijvoorbeeld ‘s ochtends en ‘s avonds, wanneer de zon niet schijnt, van het net afhaalde. Het is dus niet gek dat de meeste mensen de salderingsregeling daarom zien als 1 kWh verbruik weggestrepen tegen 1 kWh teruglevering.
Toch werkt de energiemarkt tegenwoordig anders.
De energiemarkt is veranderd; meer groene stroom
De problemen van de regeling
De afgelopen jaren is ons energiesysteem sterk veranderd. We maken de overstap van stroom uit fossiele bronnen naar duurzaam opgewekte wind- en zonne-energie. Het grote voordeel van al deze duurzame energie; stroom wordt veel schoner, maar ook veel goedkoper dan stroom opgewekt met gas- en kolencentrales. De zon en de wind doen immers het werk en deze ‘energiebronnen’ zijn gratis.
Één probleem: ons stroomverbruik is niet afgestemd op het aanbod van wind en zonne-energie. Waar zonnepanelen vooral ‘s middags stroom produceren ligt de piek van ons stroomverbruik juist in de avond.
Veranderende stroomprijs
We zijn vanuit ons energiecontract gewend dat energie een vaste prijs heeft, maar het is goed om te weten dat de stroomprijs eigenlijk per uur verschilt. Hoe meer wind en zon, hoe lager de stroomprijs. Is er geen wind of zon dan wordt stroom opgewekt met fossiele bronnen als gas of kolen. Voor deze stroom moeten kolencentrales draaiende gehouden worden. Veel duurdere stroom dus.
Op een zonnige lente- of zomerdag kan de stroomprijs in de middag meer dan 20 cent per kWh goedkoper zijn dan in de avond. Energiebedrijven zijn door de salderingsregeling alleen verplicht jouw relatief goedkope zonnestroom volledig te verrekenen met de duurdere gas- en kolengestookte stroom die zij in de avonduren voor je moeten inkopen. En dat begint te wringen.
Energieleveranciers compenseren verlies
Energieleveranciers willen het verlies dat zij maken op zonne-energie compenseren. Hoe doen ze dat? Ze verhogen de marge op de energieprijs voor álle klanten – dus ook, of zelfs vooral – de klanten zonder zonnepanelen. En dat is dan ook een veelgenoemde reden waarom het huidige, maar ook al vorige kabinetten, de salderingsregeling wil afbouwen. Huishoudens zonder zonnepanelen betalen voor een subsidieregeling voor huishoudens met zonnepanelen. Dit is ook de reden dat steeds meer energieleveranciers een terugleverheffing introduceren. Zonnepaneeleigenaren betalen dan zelf voor de stroom die ze terugleveren. Klanten zonder zonnepanelen zijn niet de dupe. Gelukkig zijn er ook energiecontracten zonder terugleverheffing.
Overbelasting elektriciteitsnet
Ons stroomgebruik is dus niet afgestemd op het aanbod van wind en zon. Veel opgewekte zonne-energie wordt daarom niet direct in huis gebruikt, maar het wordt teruggeleverd aan het net. Op zonnige middagen ontstaat zo grote druk op het elektriciteitsnet. Omvormers vallen zelfs uit door de hoge netspanning. Zonde, want duurzaam opgewekte energie gaat zo verloren.
Stroom is niet altijd groen
Met het afbouwen van de salderingsregeling wil de overheid zonnepanelenbezitters stimuleren vooral overdag hun eigen zonnestroom te gebruiken, om het net te ontlasten en het onnodig gebruik van fossiele stroom te verminderen. Immers: als je overdag de stroom van je zonnepanelen gebruikt om bijvoorbeeld de was te draaien, dan hoeft voor diezelfde hoeveelheid stroom ‘s avonds geen vervuilende gas- of kolencentrale te draaien.
Met een slim instelbare warmtepomp of een elektrische auto die je ‘s middags kunt opladen is de impact natuurlijk nog veel groter. Zo word je minder afhankelijk van de beschikbaarheid van fossiele stroom, beperk je je persoonlijke CO2-voetafdruk en bespaar je nog steeds flink op je energierekening. Een win-win situatie.
Overheid loopt inkomsten mis
Ook de overheid loopt door de salderingsregeling inkomsten mis. Huishoudens met zonnepanelen betalen immers geen energiebelasting over de stroom die ze van het net afnemen, omdat ze hier hun teruggeleverde zonnestroom van af mogen trekken.
In 1 keer afschaffen in 2027
Voorstel van de nieuwe coalitie
De coalitie van PVV, NSC, VVD en BBB wil de salderingsregeling zelfs sneller afschaffen dan het vorige kabinet oorspronkelijk van plan was.
Afgelopen februari stemde de Eerste Kamer nog tegen het afschaffen van de salderingsregeling. Van de coalitiepartijen was alleen de VVD voorstander. De overige partijen wezen erop dat dit een rem op de verduurzaming van Nederland zou zijn.
Toch blijkt nu dat de salderingsregeling op 1 januari 2027 in één keer verdwijnt. Er wordt verder geen toelichting gegeven op het plan. In augustus 2024 heeft de ministerraad ingestemd met voorbereidingen van een wetsvoorstel, waarna minister Hermans van Klimaat en Groene Groei het wetsvoorstel voor een spoedadvies heeft ingediend bij de Raad van State.
Hoe zat het ook alweer?
Het oorspronkelijke voorstel
De salderingsregeling zou toch niet worden afgeschaft, hoorden we in februari 2024. Het voorstel was dat dit stapsgewijs werd afgebouwd. Het afbouwen zou in 2025 beginnen, maar uiteindelijk werd besloten dat de afbouw volledig is af te wijzen, totdat de nieuwe coalitie met nieuwe plannen kwam.
Hieronder vind je uitleg over het oorspronkelijke voorstel voor afbouw vanaf 2025. Let op: dit is dus het oude voorstel.
Het percentage van jouw verbruik dat je mag salderen zou steeds lager worden. Voor de overige teruglevering krijg je een afgesproken vergoeding.
Krijg je straks niets meer voor teruggeleverde stroom?
De grafiek hiernaast ziet er mogelijk heftig uit. Wat gebeurt er na 2030? Krijg je dan – volgens het inmiddels afgewezen voorstel – niets meer terug voor je aan het net geleverde zonnestroom? Dat is gelukkig niet het geval. Voor de stroom die je straks niet meer mag salderen ontvang je nog steeds een vergoeding. Bij vaste en variabele energiecontracten is het de bedoeling dat je 80 procent van het kale afnametarief krijgt. Dus betaal je €0,35 per kWh voor het afnemen van stroom? Dan is €0,15 hiervan energiebelasting. Het kale afnametarief is dus €0,20. Daarvan krijg je 80 procent als vergoeding voor jouw teruglevering, dus €0,16 per teruggeleverde kWh.
Heb je een dynamisch energiecontract, zoals Zonneplan Energie, dan werkt het anders. Je blijft afnemen en terugleveren tegen de uurtarieven die op dat moment gelden. Alleen mag je tot aan 2031 steeds iets minder energiebelasting verrekenen. Vanaf 2031 ontvang je dus alleen nog het kale uurtarief dat gold tijdens het uur waarop je terugleverde. Stel dat dat op dat moment €0,35 was, dan gaat er dus nog €0,15 energiebelasting af en houd je €0,20 over.
Zonnepanelen rendabel na afbouw salderingsregling
Blijven zonnepanelen interessant?
Ja! Daar kunnen we een duidelijk antwoord op geven. Salderingsregeling of niet: zonnepanelen blijven een investering met een enorm hoog rendement. En onderzoeksinstituut TNO bevestigt dit met hun onderzoek in 2022. Bij aanschaf van zonnepanelen in 2022 geldt een terugverdientijd van 5 jaar. Schaf je in 2027 zonnepanelen aan dan is de terugverdientijd 7 jaar. Maar zelfs zonder salderingsregeling, en dus na 2030, blijft de terugverdientijd onder de 9 jaar volgens TNO.
In de praktijk zit er een klein verschil in de terugverdientijd per huishouden, afhankelijk van het stroomverbruik, het aantal zonnepanelen en het energiecontract. Maar omdat zonnepanelen moeiteloos 25 jaar of langer meegaan, betalen zonnepanelen zich dus nog dubbel en dwars uit, ook zonder salderingsregeling. En daarbij is de kans groot dat ook jouw huishouden de komende jaren verder elektrificeert. Elektrisch rijden, koken, verwarmen of koelen: allemaal zaken die je (deels) bewust op je eigen zonnestroom kunt doen. Daarmee hoef je minder stroom terug te leveren én minder van het net af te nemen, waardoor de invloed van de afbouw van de salderingsregeling steeds kleiner wordt.
De voordelen van de afbouw
Het afbouwen van de salderingsregeling moet twee problemen oplossen. In de eerste plaats moet er minder druk op het elektriciteitsnet ontstaan op zonnige dagen, doordat huishoudens hun eigen zonnestroom op die momenten gebruiken. Daarnaast is er de onwenselijke situatie waarin huishoudens zonder zonnepanelen opdraaien voor de hoge terugleververgoedingen van huishoudens met zonnepanelen. Ook daar moet het stoppen met salderen een einde aan maken.
Zonnepanelen blijven rendabel
Het staat buiten kijf dat de afbouw van de salderingsregeling ervoor zorgt dat je minder geld krijgt voor teruggeleverde zonnestroom. Maar hoewel de vergoeding voor afgenomen stroom de komende jaren afneemt, blijft de investering in zonnepanelen er eentje die zich moeiteloos terugbetaalt. Zelfs zonder salderingsregeling verdien je jouw zonnepanelen binnen 9 jaar terug.
Opslaan van energie wordt gestimuleerd
Zonder salderingsregeling wordt het zelf verbruiken van opgewekte zonnestroom steeds belangrijker. Dat maakt ook een thuisbatterij de komende jaren erg interessant, zeker in combinatie met een dynamisch energiecontract. Met een slimme thuisbatterij kun je naast het opslaan van eigen zonnestroom ook bijdragen aan het stabiliseren van het stroomnet. Zo krijg jij extra vergoedingen voor het inzetten van jouw batterij op momenten met onbalans.
Minder druk op het elektriciteitsnet op zonnige dagen
Het afbouwen van de salderingsregeling heeft sowieso een positieve invloed op het verminderen van de druk op het elektriciteitsnet. Als zonnepanelenbezitters minder vergoeding krijgen voor hun zonnestroom, zullen ze hun eigen zonnestroom zelf meer gaan gebruiken door apparaten bewust op zonnige momenten aan te zetten. Elke kWh die je van je eigen dak verbruikt hoef je immers niet meer van het net te halen en valt dus buiten de salderingsregeling. En eigen stroom gebruiken op zonnige dagen voorkomt dat diezelfde stroom het net opgaat zonder dat daar op dat moment vraag naar is.
Welk probleem blijft bestaan?
Het afschaffen van de salderingsregeling wordt als een logische stap gezien en biedt een belangrijke oplossing voor het afstemmen van energievraag op het aanbod. Dit moet leiden tot minder overbelasting van het energienet. Desondanks blijven er wel kanttekeningen te plaatsen bij de huidige invulling van stoppen met salderen.
Mensen zonder zonnepanelen betalen voor mensen met zonnepanelen
Zolang energiebedrijven vaste tarieven aanhouden voor de afname en teruglevering van stroom blijven mensen zonder zonnepanelen betalen voor mensen met zonnepanelen. Zoals eerder aangegeven zullen traditionele energieleveranciers de risico’s die vaste energieprijzen voor hun meebrengen doorberekenen in hun energieprijzen. Om dit op te lossen zullen de inkoopprijzen van energiebedrijven en de energiebelasting van elkaar losgekoppeld moeten worden. Salderen is een belastingmaatregel.
De oplossing: dynamische energietarieven
De oplossing ligt voor het oprapen. Sterker nog: in de praktijk passen al honderdduizenden huishoudens de salderingsregeling op de juiste manier toe. Zij hebben namelijk een dynamisch energiecontract, waarbij zij voor zowel afgenomen netstroom als teruggeleverde zonnestroom dezelfde dynamische uurprijzen betalen én ontvangen. De energiebelasting wordt een losstaande component. Oftewel: de klant betaalt wat de stroom op dat moment waard is en ontvangt ook terug wat de stroom op dat moment waard is. De energiebelasting betaal je op jaarbasis over je netto stroomverbruik.
Alleen met dynamische energietarieven zijn mensen zonder zonnepanelen niet de dupe van klanten met zonnepanelen en alleen zo passen we de salderingsregeling toe zoals deze bijna twintig jaar geleden bedoeld is: als een belastingsubsidie.