Duurzame energiebronnen

Duurzame energie, ook wel groene energie of hernieuwbare energie, wordt geproduceerd uit bronnen die op een milieuvriendelijke manier energie opwekken. Denk hierbij aan zonne-energie, windenergie en aardwarmte.

In dit artikel lichten we de belangrijkste duurzame energiebronnen toe. Groene energie speelt namelijk een sleutelrol in de toekomst van onze wereld; de noodzaak om over te schakelen van vervuilende fossiele brandstoffen naar duurzamere bronnen is nu meer dan ooit aanwezig.

Om het belang van duurzame energie concreter te maken:

• In 2019 kwam 8,7% van alle gebruikte energie in Nederland uit duurzame bronnen.
• In 2023 lag dit op 17%. De verwachting voor 2024 is dat dit rond de 18,6% uitkomt.
• In 2030 moet dat minimaal 27% zijn. (Bron: Rijksoverheid)
• In 2050 moet de energievoorziening 100% duurzaam zijn.

‘Groene stroom’ is geen energiebron (het komt wel voort uit duurzame energiebronnen), maar toch willen we hier wat context over geven voordat we overgaan op de duurzame energiebronnen.

Hét voordeel van groene stroom is de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen. In tegenstelling tot fossiele brandstoffen, stoten duurzame energiebronnen zoals wind en zon geen schadelijke gassen uit die bijdragen aan klimaatverandering.

De grafiek hieronder laat zien hoeveel elektriciteit in Nederland per energiebron wordt opgewekt. Sinds 2014 is het aandeel van kolen voor stroomopwekking gedaald van 30-50% naar bijna 0% in 2024. De grootste stijgers zijn windenergie (zowel op land als op zee) en zonne-energie.

Zonne-energie is een hele efficiënte manier van het opwekken van duurzame energie. Met zonnepanelen kan deze energie direct in elektriciteit worden omgezet.

In tegenstelling tot fossiele brandstoffen, zoals steenkool en aardgas, raakt zonne-energie nooit op. De zon straalt elke dag enorme hoeveelheden energie naar de aarde, en deze bron zal altijd beschikbaar zijn. Door gebruik te maken van zonne-energie kunnen we onze afhankelijkheid van niet-hernieuwbare energiebronnen verminderen en de uitstoot van broeikasgassen, die bijdragen aan klimaatverandering, verminderen.

In Nederland lagen er in 2023 op bijna 2,6 miljoen woningen zonnepanelen, terwijl dat er eind 2022 nog 2 miljoen waren.

Windmolens zorgen voor de opwekking van windenergie. Door de wind gaan de bladen van de windmolen draaien. Binnenin de windmolen bevindt zich een dynamo die de draaiende bewegingen omzet in elektriciteit.

Windmolens kunnen op land staan, of op zee. Het eerste windpark op zee was het windpark Egmond aan Zee, dat vanaf 2007 gebruikt wordt. Sindsdien zijn er nog 3 windparken op zee bij gekomen. Al deze windparken samen wekken jaarlijks bijna 1 gigawatt (GW) op: hetzelfde als het gebruik van bijna 1 miljoen huishoudens.

Op Windopzee.nl kun je zien waar en wanneer er windparken op zee komen (of al staan).

Aardwarmte is een krachtige en constante bron van warmte die direct onder onze voeten te vinden is. Het is een vorm van duurzame energie die wordt gewonnen uit de natuurlijke warmte van de aarde.

Geothermische energie wordt gewonnen door het boren van diepe putten in de aardkorst. De warmte die vrijkomt kan direct worden gebruikt voor verwarming of kan worden omgezet in elektriciteit door middel van een warmtekrachtkoppeling (WKK) installatie. Het grote voordeel van geothermische energie is dat het een constante bron van energie is. In tegenstelling tot zonne- en windenergie, is geothermische energie niet afhankelijk van het weer of de tijd van de dag.

In Nederland wordt deze vorm van energie-opwek nog weinig gebruikt. Dit komt vooral doordat er diepe boringen nodig zijn. In Nederland zit er vanaf 500 meter diepte aardwarmte die gebruikt kan worden. Dat kost veel geld, waardoor er genoeg afnemers (zoals kassen of woningen) in de buurt moeten zitten om het rendabel te maken.

Daarnaast gaat boren naar aardwarmte, net als bij olie- en gasboringen, gepaard met risico’s. Zo kunnen er aardbevingen optreden, kan het grondwater vervuild raken of kan er per ongeluk olie of gas worden aangeboord.

Waterkrachtcentrales zijn installaties die gebruikmaken van de kracht van stromend water om elektriciteit op te wekken. Deze vorm van duurzame energie maakt gebruik van de natuurlijke beweging van water, zoals rivieren en watervallen, om turbines aan te drijven en zo elektriciteit te produceren. In Nederland zijn er maar een aantal waterkrachtcentrales. Dit komt omdat Nederland erg vlak is.

Golf- en getijdenenergie zijn vormen van hernieuwbare energie die worden opgewekt door de bewegingen van water(golven). Golfenergie benut de op- en neergaande beweging van golven om elektriciteit op te wekken via boeien of platforms, terwijl getijdenenergie gebruikmaakt van de getijdenstromen om turbines aan te drijven. Beide methoden zijn duurzaam en bieden een betrouwbare energiebron door de constante beweging van de oceanen.

In Nederland wordt golf- en getijdenenergie nog nauwelijks op grote schaal toegepast. De Europese Unie heeft hier wel ambities mee en er worden steeds meer projecten opgezet. Een leuk feitje: vaak zijn hier Nederlandse bedrijven bij betrokken.

Groen gas, ook wel biomethaan genoemd, is een vorm van bio-energie die wordt geproduceerd uit organisch afval, zoals mest, GFT-afval en plantaardig materiaal. Dit afval wordt vergist in speciale installaties, waarbij bacteriën het omzetten in methaangas. Het geproduceerde groene gas kan vervolgens worden gebruikt voor verwarming, elektriciteitsopwekking en als brandstof voor voertuigen.

Groen gas is een duurzaam alternatief voor aardgas, omdat het bijdraagt aan de vermindering van broeikasgasemissies.

Het overgrote deel van de wereldwijde energie wordt nog steeds opgewekt uit fossiele brandstoffen, zoals aardgas, aardolie en steenkool. Bij de verbranding ervan komt energie vrij, ook bekend als grijze stroom.

Het is echter noodzakelijk om naar hernieuwbare bronnen over te schakelen om de opwarming van de aarde tegen te gaan. Fossiele brandstoffen kunnen namelijk maar één keer worden gebruikt. Op den duur raken ze dus op. Daarnaast lever de verbranding ervan ook veel CO₂ op, wat bijdraagt aan de opwarming van de aarde.