CO₂-voetafdruk berekenen

Jouw eigen CO₂-voetafdruk berekenen is een mooie manier om voor jezelf na te gaan in hoeverre je duurzaam bezig bent. We hebben het in dit kader dan ook vaak over de zogeheten CO₂-footprint. Deze wordt voor het grootste gedeelte bepaald door de energie die je in huis gebruikt. Ook reizen en voeding spelen een belangrijke rol. Laten we eens kijken of we kunnen berekenen hoeveel CO₂ jij jaarlijks uitstoot.

Om je huis warm te houden en je apparaten te kunnen laten werken, heb je gas en/of stroom nodig. Het verwarmen van water geschiedt in de meeste gevallen nog steeds door een gasketel, terwijl je wasmachine, droger en vaatwasser op (grotendeels gasgestookte) stroom draaien. Voor iedere kuub aardgas die je gebruikt stoot je zo’n 1,8 kilogram CO₂ uit. Bij stroom ligt dit getal lager, omdat stroom deels uit zon, wind en andere ‘schonere’ bronnen dan aardgas en steenkool bestaat. We rekenen in dit geval met 400 gram per kilowattuur. Pak je energierekening er dus maar bij.

Een gemiddeld huishouden (2,2 personen) gebruikt jaarlijks ongeveer 1.240 kubieke meter gas en 2.740 kilowattuur stroom. De rekensom is dan als volgt:

CO₂-uitstoot = (gasverbruik x 1,8) + (stroomverbruik x 0,4)

Dan kom je dus uit op (1.240 x 1,8) + (2.740 x 0,4) = 3.328 kilo CO₂-uitstoot per jaar voor een doorsnee huishouden, alleen door het gebruik van energie. Er zijn ongeveer 166 bomen nodig om die CO₂ uit de lucht te halen. Wat staat er bij jou onderaan de streep?

Eén ding is alvast zeker: heb je zonnepanelen, dan kom je er gunstiger van af dan de gemiddelde Nederlander. Iedere kilowattuur zelf opgewekte stroom die je verbruikt mag je namelijk van je ‘rekening’ aftrekken. De zon levert immers CO₂-vrije stroom. Als het goed is wekken jouw zonnepanelen ongeveer evenveel stroom op als je op jaarbasis verbruikt. Maar dat betekent niet direct dat je daardoor geen CO₂ uitstoot. Je gebruikt gemiddeld gezien namelijk ‘slechts’ 30 procent van je opgewekte stroom zelf. De rest lever je terug aan het net, waardoor je 70 procent van de tijd alsnog stroom moet inkopen. En die stroom is extreem CO₂-rijk.

Gemiddeld rekenen we namelijk met een koolstofintensiteit van 400 gram per kilowattuur. Dat is het gemiddelde over een heel jaar en over alle uren van de dag. Logischerwijs hebben we in de winter veel meer gas en kolen nodig om in onze stroomvraag te kunnen voorzien dan in de zomer, wanneer de zon een groot deel voor zijn rekening neemt. En ook ‘s avonds, wanneer de zon onder is en de wind is gaan liggen, zit er meer CO₂ in de elektriciteitsmix dan overdag. Je merkt het al: precies op de momenten waarop jij als zonnepaneelbezitter stroom van het net moet gebruiken, is deze stroom CO₂-rijk.

Wil je weten hoeveel CO₂ jij met je zonnepanelen bespaart, dan is het belangrijk na te gaan welk deel van je zelf opgewekte stroom je ook daadwerkelijk zelf gebruikt. De som daarvoor kun je, als je beschikt over de Zonneplan Connect, makkelijk maken:

CO₂-besparing = (totale opwek – teruglevering) x 0,4

Wil je op safe spelen, verander de factor 0,4 dan in 0,6 of hoger, aangezien de stroom die jij in de avonduren gebruikt meer CO₂ bevat dan gemiddeld.

Goed, je weet nu ongeveer hoeveel CO₂ je uitstoot met jouw energieverbruik. Laten we eens kijken hoe het met de auto zit.

Of je nu een elektrische auto hebt of eentje op benzine of diesel: door te rijden stoot je CO₂ uit. Tenminste, tenzij je elektrisch rijdt en je auto standaard vollaadt met je eigen zonnestroom. Mocht je wel elektrisch rijden, maar geen zonnepanelen hebben, dan doet het moment van opladen er ook toe. De stroom is immers het meest groen op de momenten dat de zon schijnt en het flink waait. In de regel bevat de stroom waar je je accu mee voldruppelt tijdens de middaguren dan ook aanzienlijk minder CO₂ dan ‘s ochtends vroeg of ‘s avonds. En ‘s nachts is de stroom weliswaar goedkoper, maar bepaald niet CO₂-vrij.

Elektrisch rijden en CO₂

Gemiddeld verbruikt een elektrische auto zo’n 17 kWh stroom per 100 kilometer. Nederlanders rijden gemiddeld 11.500 kilometer per jaar. Dat betekent dat dus dat je zo’n 1.955 kWh op jaarbasis verbruikt. Uitgaande van de al eerder genoemde koolstofintensiteit van 400 gram per kWh komt dit neer op 782 kilo CO₂-uitstoot per jaar met deze elektrische auto. Hoeveel dit in de praktijk echt is, is natuurlijk afhankelijk van je rijstijl, het aantal kilometers en de kwaliteit van de accu.

En benzine of diesel?

Ter vergelijking: een benzineauto stoot 2,27 kilo CO₂ uit per liter en een dieselauto 2,61 kilo. Bij een gemiddeld verbruik van 1:14 en 11.500 kilometer per jaar kom je dan uit op 1.864 (benzine) of 2.144 (diesel) kilo uitstoot: al gauw twee tot drie keer zoveel als elektrisch dus.

Wanneer je met de auto op vakantie gaat, kun je bovenstaand rekenvoorbeeld gebruiken. Grappig feitje: de brandstof die je in het buitenland tankt telt op bij de CO₂-uitstoot van dat land. Dit maakt in de praktijk natuurlijk niets uit, maar op papier bespaar je daarmee Nederlandse CO₂-uitstoot.

Ga je met het vliegtuig, dan hangt het er natuurlijk maar net van af waar je naartoe vliegt. Hoe langer de vlucht, hoe meer CO₂ dit vliegtuig totaal uitstoot. Maar vooral tijdens het landen en opstijgen verbruikt een vliegtuig erg veel kerosine. Relatief gezien zijn korte vluchten dus vervuilender dan lange. Per kilometer beschouwd kun je dan ook beter één keer per jaar naar Istanbul op en neer vliegen dan twee keer naar Wenen. De stelregel is dat een vliegtuig op korte vluchten (-700 km) namelijk zo’n 270 gram CO₂ per persoon uitstoot, terwijl het op lange vluchten (+2.500 km) ‘maar’ 135 gram is.

Daarnaast doet het er ook toe wat je dagelijks op je bord hebt liggen. Volgens Milieu Centraal stoten we door te eten per persoon 1.900 kilo CO₂ per jaar uit. Dit zit ‘m vooral in de productie en het transport van het voedsel. Grofweg zou je kunnen zeggen dat je het minst uitstoot door alleen plantaardig, in Nederland verbouwd voedsel te eten. Maar ook door simpelweg geen voedsel te verspillen kun je al gauw 70 kilo per jaar besparen. En door te stoppen met vlees te eten vermindert de doorsnee Nederlander zijn uitstoot met ruim 200 kilo. Helemaal stoppen met eten valt in dit kader overigens niet aan te raden…

Aan energie, vervoer en eten en drinken gaat al met al ongeveer 60 procent van je totale CO₂-uitstoot op. De overige 40 procent bestaat hoofdzakelijk uit de aankoop van ‘spullen’, waaronder kleding. Je CO₂-uitstoot berekenen op dit vlak is lastig, omdat met de productie en het transport van ieder product nu eenmaal een totaal andere hoeveelheid CO₂ gepaard gaat. De stelregel is dan ook: koop alleen spullen die je echt nodig hebt. En in sommige gevallen is het mogelijk een duurzamer alternatief te kiezen, al is dat wel afhankelijk van je budget. Biologisch wasmiddel en biologische kip zijn nu eenmaal aanzienlijk duurder dan de minder duurzame varianten.

Lees ook ons persbericht: Wind- en zonnestroom verpulveren opbrengstrecord in 2022: 18 procent minder CO²-uitstoot. “In 2022 werd er in Nederland liefst 25 procent meer wind- en zonnestroom opgewekt dan in 2021. In totaal wekten windturbines en zonnepanelen 34 terawattuur (TWh) aan CO²-vrije stroom op, goed voor ruim een derde van de totale elektriciteitsmix. Gascentrales produceerden afgelopen jaar daarentegen 6 TWh minder dan in 2021. Daardoor nam de CO2²-uitstoot als gevolg van elektriciteitsproductie met ruim 18 procent af.”

Wil je dus graag berekenen hoeveel CO₂ jij uitstoot? Tel dan de uitstoot van je energieverbruik, brandstofverbruik en je voedsel bij elkaar op. Bepaal daarna voor jezelf hoe jij je qua overig aankoopgedrag verhoudt tot de gemiddelde Nederlander, die zo’n 3.800 kilo CO₂-uitstoot met de aankoop van spullen. Verwacht jij de helft minder te kopen dan Jan Modaal? Dan tel je dus nog 1.900 op bij jouw energie-, brandstof- en voedingsuitstoot.